Đây là Lý Thái Tổ (Lý Công Uẩn)

Ngày mất : 31 tháng 3, 1028

Quốc tịch: Việt Nam

hết !

Đây là Lý Thái Tổ (Lý Công Uẩn)

Lý Công Uẩn có xuất thân là một võ quan cao cấp của Nhà Tiền Lê. Vào năm 1009, khi Lê Long Đĩnh - vị vua cuối cùng của nhà Tiền Lê qua đời, Lý Công Uẩn đã được thiền sư Vạn Hạnh và lực lượng của Đào Cam Mộc tôn làm hoàng đế. Còn được gọi là vua Lý Thái Tổ.

Trong thời trị vì, vua Lý Thái Tổ dành nhiều thời gian cho việc dẹp loạn và củng cố triều đình trung ương. Sau khi các thế lực phiến quân đã được diệt trừ, Lý Thái Tổ quyết định dời kinh đô từ Hoa Lư về thành Đại La, thời gian vào tháng 7 năm 1010. Thành Đại La được đổi tên thành Thăng Long, đây cũng là dấu mốc mở đầu cho sự phát triển bền vững 216 năm của nhà Lý.

Khi tìm hiểu Lý Công Uẩn là ai, chúng ta không thể bỏ qua thân thế của ông. Theo ghi chép tại Đại Việt sử ký toàn thư và Đại Việt sử lược, Lý Công Uẩn là người Cổ Pháp, Bắc Giang (nay là thị xã Từ Sơn, Bắc Ninh). Mẹ ông họ Phạm. Tên cha Lý Công Uẩn không được ghi chép rõ. Sau khi lên ngôi, Lý Thái Tổ đã truy tôn cha là Hiển Khánh Vương. Lý Công Uẩn có một người anh trai là Vũ Uy Vương và em trai là Dực Thánh Vương.

Lý Công Uẩn là người làng Cổ Pháp

Trong Việt sử tiêu án có viết: mẹ Lý Công Uẩn là một cô gái nghèo, sống nương nhờ tại chùa Ứng Thiên và làm công việc lo nhang khói. Trong một lần giao hợp cùng “thần nhân” đã cấn thai và sinh ra Lý Công Uẩn.

Vào năm 3 tuổi, Lý Công Uẩn được mẹ bế đến nhà Lý Khánh Văn và được ông nhận làm con nuôi. Từ nhỏ Lý Công Uẩn đã rất thông minh, vẻ ngoài tuấn tú khác thường. Khi theo nhà sư Vạn Hạnh ở chùa Lục Tổ học, ông được nhà sư rất yêu mến và tiên đoán ắt có thể trở thành bậc minh chủ thiên hạ.

Trước khi trở thành Lý Thái Tổ, ông chính là một vị tướng của nhà Tiền Lê. Lý Công Uẩn lớn lên dưới thời Lê Hoàn, ông phò tá hoàng tử Lê Long Việt. Vào năm 1005, vua Lê Hoàn mất, triều đình Tiền Lê loạn lạc vì các con tranh giành ngôi báu. Năm 1006, Lê Long Việt giành được ngôi vua, chính là vua Lê Trung Tông. Tuy nhiên chỉ sau 3 ngày, ông bị em trai Lê Long Đĩnh giết hại và giành ngôi.

Trong khi tất cả quan lại đều sợ hãi bỏ chạy, chỉ có Lý Công Uẩn ôm xác vua Lê Trung Tông mà khóc. Lê Long Đĩnh không trị tội ông mà còn khen Lý Công Uẩn là người sống trung nghĩa. Lý Công Uẩn tiếp tục được trọng dụng và được phong làm Tứ sương quân Phó Chỉ huy sứ. Sau đó ông được thăng chức làm Tả thân vệ Điện tiền Chỉ huy sứ.

Năm 1009, vua Lê Long Đĩnh qua đời ở tuổi 35. Con nối ngôi của Lê Long Đĩnh khi ấy còn rất nhỏ. Quan chi nội Đào Cam Mộc cùng sư Vạn Hạnh đã tôn Lý Công Uẩn lên làm vua.

Ngày 21 tháng 11 năm 1009, Lý Công Uẩn lên ngôi hoàng đế, lấy niên hiệu là Thuận Thiên. Ông truy phong cha là Hiển Khánh vương và mẹ là Minh Đức Thái Hậu. Chú của Lý Công Uẩn là Vũ Đạo vương, anh trai là Vũ Uy vương, em trai là Dực Thánh vương.

Lý Công Uẩn lập 6 hoàng hậu. Lý Phật Mã là con trai trưởng của Lý Công Uẩn, cũng chính là thái tử Khai Thiên vương. Các con trai khác đều được phong vương. An Quốc công chúa Lý Thiềm Hoa - con gái lớn của Lý Công Uẩn được gả cho Đào Cam Mộc. Lĩnh Nam công chúa Lý Bảo Hòa được gả cho Giáp Thừa Quý.

Sau khi Lý Thái Tổ lên ngôi, chính trị Đại Cồ Việt lúc bấy giờ tương đối ổn định. Lý Công Uẩn đã sai sứ sang nhà Tống cầu phong và được hoàng đế nhà Tống phong làm Giao chỉ quận vương. Vào năm 1017 gia phong thành Nam Bình vương. Một số quốc gia láng giềng như Chân Lạp, Chiêm Thành đều sang triều cống. Vào năm Thuận Thiên thứ 11, Lý Công Uẩn lệnh cho con mang quân đi đánh Chiêm Thành và đã giành chiến thắng.

Vua Lý Thái Tổ cũng rất lưu tâm việc sửa sang luật lệ trong nước. Các phép cũ của nhà Tiền Lê đã được đổi mới. Cả nước được chia thành 24 lộ. Hoan Châu và Ái Châu được gọi là trại.

Trong thời gian trị vì, Lý Thái Tổ đã có nhiều chính sách mới

Kế thừa quan chế nhà Tiền Lê, quan chế nhà Lý có hai ban văn - võ với 9 phẩm. 3 chức thái gồm thái sư, thái phó, thái bảo. 3 chức thiếu gồm: thiếu sư, thiếu phó, thiếu bảo. Thiếu úy, thái úy, nội ngoại hành điện đô tri sự và kiểm hiệu bình chương sự là các chức trọng yếu trong triều đình. Ngoài quan triều đình thì có tri phủ và chức phán phủ có nhiệm vụ cai trị một phủ. Tri Châu là quan lại cai trị một châu. Các châu bậc dưới có người đứng đầu là thủ lĩnh.

Vào năm 1013, nhà Lý định ra 6 hạng thuế. Gồm có: thuế ruộng, đầm ao; thuế sản vật ở núi; thuế bãi phù sa và đất trồng dâu; thuế mắm muối qua quan Ải quan; thuế tre gỗ hoa quả; thuế sừng tê giác, ngà voi và hương từ mạn núi xuống.

Vào thời Lý Thái Tổ chùa chiền được xây dựng rất nhiều. Vì ông vốn xuất thân Phật Giáo. Năm 1010, sau khi dời đô về Thăng Long, việc đầu tiên Lý Công Uẩn làm chính là xuất 2 vạn quan để xây chùa tại phủ Thiên Đức (Cổ Pháp).

Vào tháng 12 năm 1010, vua Lý Thái Tổ cho sứ sang nhà Tống để thỉnh kinh điển Phật Giáo. Tống Thái Tông đã trao cho vua Lý kinh Địa Tạng và chữ ngự bút do vua Tống chính tay viết. Cũng trong năm này, ông cho xây chùa ngự Hưng Thiên cùng tinh lâu Ngũ Phượng.

Thời Lý Thái Tổ Phật Giáo phát triển mạnh mẽ

Tháng 6 năm 1018, vua sai Nguyễn Đạo Thanh và Phạm Hạc sang Đại Tống thỉnh Tam tạng kinh và để tại kho Đại Hưng. Tháng 9 năm 1024, Lý Thái Tổ cho dựng chùa Chân Giáo bên trong nội đô Thăng Long, là nơi cho hoàng đến đến nghe kinh pháp.

Lý Thái Tổ - Lý Công Uẩn chính là vị vua đầu tiên đã mở nên triều đại Lý phồn thịnh trong suốt thời gian hơn 200 năm.